Хази Сеймур

Последнее слово

«Это не противостояние власти и оппозиции, это борьба Добра со Злом. Мы на стороне справедливости, истины, государства. Я считаю себя счастливым, что нахожусь внутри этой борьбы».

Честно говоря, я много думал о том, говорить ли последнее слово в суде. Ведь если всё очевидно, кому и что я должен объяснять?! Но несколько обстоятельств побудили меня выступить. Для меня этот судебный процесс не является случайным.

В 1937 году моих дедов судили всего 15 минут и расстреляли, не дав даже сказать последнее слово. Позже мы столкнулись с подобными репрессиями и при Алиевых. Я как гражданин, как человек, занимающийся политикой, наконец, как внук тех самых дедов, не могу оставаться равнодушным к происходящему вокруг. Это не противостояние власти и оппозиции, это борьба Добра со Злом. Мы на стороне справедливости, истины, государства. Я считаю себя счастливым, что нахожусь внутри этой борьбы. Я верю и в результат нашей борьбы вместе с моими друзьями по тюрьме — Интигамом Алиевым, Лейлой Юнус, Хадидже Исмаиловой, Асифом Юсифли, активистами NİDA и другими достойными людьми. Вопрос ясен, есть два пути — ползать или идти с поднятой головой. Ползающих никогда не запоминают. Мы выбрали не ползти, а идти прямо. Если бы я выбрал другой путь, я бы не чувствовал себя так спокойно, как сейчас.

Хочу привести одно предание: тело пророка Якуба покрывается язвами, он страдает, но не находит исцеления. Он молится Богу: «О Господи, я ведь пророк — за что мне такие страдания?» Бог отвечает: «Ты не защитил угнетённого перед жестоким правителем!» Это также суд совести. Сколько лет я проведу в тюрьме — меня не пугает, я об этом даже не думаю. Я прошу у Бога только достойной жизни.

Сегодня азербайджанское правительство занимается поощрением преступности и наркомании. Сегодня азербайджанские тюрьмы утопают в крови. Из страны вывозят три тонны героина — неизвестно, кому он принадлежит, кто его выпускает… И никто за это не наказан. Но какого-нибудь несчастного сажают в тюрьму за десятую долю грамма героина. Многие из этих людей уже стали жертвами этой беды, некоторые стоят перед угрозой потери жизни. Как я могу оставаться равнодушным ко всему этому? «Пусть каждый живёт, как хочет, это меня не касается», — так мыслят обыватели. Такие люди ничего не знают, кроме как есть и размножаться.

Сегодня в Азербайджане идёт процесс разрушения нравственности и морали. Мы боремся против этого. Что мы сделали, чтобы оказаться здесь? Ответ на это очень прост: мы хотим, чтобы в школе наши дети не учились брать и давать взятки, чтобы учителя занимались своим делом, а не фальсификацией. Чтобы беременные женщины, больные и старики не склоняли головы у дверей больниц в других странах. Чтобы азербайджанцы вовремя получали такие пенсии, чтобы никому не приходилось стоять перед кем-то с опущенной головой. В тюрьме я вынужденно смотрю азербайджанские телеканалы. Тысячи людей выходят на телевидение и просят деньги на лечение. А куда уходят миллионы, выделяемые на здравоохранение? Это правительство тратит миллионы на камни, стены, мрамор, а люди умирают из-за отсутствия денег. Несмотря на все богатство Азербайджана, в стране нет ни врачей, ни учителей. Зачем превращать страну в огромное мраморное кладбище? Иногда люди думают, что эта власть вечна. Но история показала, что такие режимы не бывают вечными. В истории было много подобных систем и строев. Но народы побеждали их. Я могу привести в пример страны Европы. Наше счастье в том, что мы уже прошли значительную часть этого пути. Власть Алиевых убила Элмара Гусейнова…

Судья: Какое у вас дело до власти? Говорите по обвинению…

Сеймур Хязи: Терпение. Я и о обвинении поговорю.

Судья: Я терпелив, но предупреждаю вас — если не будете говорить по существу обвинения…

Сеймур Хязи: В Азербайджане нет человека, который мог бы мне заткнуть рот и прервать моё слово.

Судья: Я вас предупреждаю.

На протяжении всего этого судебного процесса вы ни разу не вызвали Мехеррема Гасанова (человека, подавшего иск против Сеймура Хази — ред.), не провели расследование, не предприняли никаких шагов, чтобы раскрыть фальшивость обвинения, а теперь хотите, чтобы я говорил об обвинении. Если вы сами считаете обвинение пустым, то и я считаю его пустым. Я уже говорил об этом раньше, повторяю ещё раз: то, что вы женщина, стало для меня причиной вести себя в этом суде достаточно вежливо. Если в следственном изоляторе у меня забирают запись моего последнего слова, если мне не разрешают встречаться с близкими, если герой событий в Кубе Эхед Ибрагимов выступает в моём деле в роли государственного обвинителя — значит, всё ясно. Я ни с кем, даже с теми, с кем борюсь, не веду интриг, потому что рядом с нашими идеями они выглядят ничтожно. Если в Азербайджане конкретными доказательствами выясняется, что те, кто принимает законы, сидят на своих креслах благодаря миллионам взяток — о каких законах вообще можно говорить?

Судья: Я вас ещё раз предупреждаю — говорите по обвинению.

Сеймур Хязи: Мы не убиваем комаров, мы осушаем болото. Азербайджанское правительство…

Судья: Не о правительстве — говорите о себе. Мы обвиняем вас не за ваши взгляды и принципы. Мы уважаем и вас, и ваши убеждения…

Сеймур Хязи: Почему вы говорите от имени правительства, защищаете их? Если вы представляете не государство, а правительство — это уже другое дело…

Судья: Мы обсуждаем не чьи-то принципы, а конкретное дело.

Сеймур Хязи: Тогда разрешите говорить о космосе, о галактиках…

Судья: Нет, не разрешаю.

Сеймур Хязи: У вас странный подход. Если обвинение предъявлено мне Ильхамом Алиевым — о ком я должен говорить? Организатором этого дела является Ильхам Алиев. У меня нет к нему личной неприязни…

Судья: Ильхам Алиев — глава Азербайджанского государства, человек, которому поклоняются миллионы азербайджанцев во всём мире.

Сеймур Хязи: Я восхищён вашим вкусом. А во-вторых — не говорите от имени всех азербайджанцев и лично от моего имени. Что касается обвинения: Мехеррем Гасанов ни меня не знает, ни вражды со мной не имеет. По каким причинам и в каких условиях его втянули в это дело — Бог накажет тех, кто в этом виноват. Я отношусь к нему как к младшему брату и прощаю его (Здесь Мехеррем Гасанов говорит: «Большое спасибо, да поможет тебе Аллах», — ред.).

Я разоблачаю правительство в программе «Час Азербайджана», в газете «Азадлыг». Это и стало причиной моего ареста. В 2011 году у меня было много жалоб на человека, который применил ко мне пытки в изоляторе временного содержания, но его так и не наказали. Я видел этого человека в тюрьме, когда арестовали Лейлу Юнус.

Азербайджанская власть рассматривает мыслящего человека не в рамках равенства перед законом, а как преступника. Ещё до моего ареста, когда меня похитили, от меня требовали, чтобы я не писал о Рамизе Мехдиеве. Последний инцидент против меня был организован по указанию Ильхама Алиева и по поручению Рамиза Мехдиева. Как получилось, что ещё не прошло и нескольких секунд после события, а полицейские уже были там? Власть, стоящая за этим делом, не смогла смириться с моими мыслями. Они решили заставить меня замолчать таким способом. Даже друзья из-за рубежа писали мне: «Не приезжай, тебя арестуют». Но я всё равно приехал. Почему я должен бежать из Азербайджана? Я ожидал своего ареста. Я писал в письме Рамилю Усубову, что нет необходимости посылать за мной людей, чтобы следить за мной и арестовывать. Позовите — я сам приду.

Сегодня мы боремся в Азербайджане за право каждого жить в спокойствии. У всех есть семьи, дети. Кажется, только у нас нет ничего — ни матерей, ни родственников, мы поднялись на борьбу с мечом в руках за судьбу всех. От этого суда я не жду справедливости. Я желаю всем жить в такой стране, где можно спокойно спать!

Последнее слово в оригинале на азербайджанском языке

Doğrusu, məhkəmədə son söz deyib-deməməklə bağlı xeyli düşündüm. Yeni hər şey ortadadırsa, danışıb kimə nəyi izah edəcəyəm?! Amma bir neçə məqam vadar elədi ki, bu çıxışı edim. Bu, şəxsən mənim üçün təsadüfi bir məhkəmə prosesi deyil.

1937-ci ildə babalarım 15 dəqiqəlik məhkəmədə mühakimə olunaraq, son sözlərini də demədən güllələniblər. Sonradan Əliyevlərin dövründə də bu cür repressiyalarla üzləşmişik. Mən bir vətəndaş, siyasətlə məşğul olan şəxs, nəhayət, o babaların nəvəsi olaraq, ətrafımda baş verənlərə biganə qala bilməzdim. Bu, iqtidar-müxalifət qarşıdurması deyil, Xeyirlə Şərin mübarizəsidir. Biz adil olanın, haqqın, dövlətin tərəfiyik. Bu mübarizənin içində olduğuma görə özümü xoşbəxt sayıram. Məhbsədə olan dostlarım — İntiqam Əliyev, Leyla Yunus, Xədicə İsmayıl, Asif Yusifli, NİDA-çılar və s. ləyaqətli insanlarla birgə mübarizəmizin nəticəsinə də inanıram. Məsələ aydındır və iki yol var: sürünmək və dik gəzmək. Sürünənlər heç vaxt yazılmırlar. Biz isə sürünməyi yox, dik gəzməyi seçmişik. Əgər başqa yol seçsəydim, özümü indiki qədər rahat hiss eləyə bilməzdim. Bir hədis danışmaq istəyirəm: Yaqub Peyğəmbərin bədənini yara basır, o isə eləyir, çarəsi olmur. Allaha yalvarır ki, ya Rəbbim, mən ki Peyğəmbərəm, bunu mənə necə rəva görürsən? Allah deyir ki, sən zalım hökmdarın qarşısında məzlumu qorumadın… Bu həm də mənəviyyat məhkəməsidir. Neçə il həbsdə olacağım məni qorxutmur, bu haqda heç düşünmürəm də. Allahdan istədiyim yalnız şərəfli ömür yaşamaqdır. Bu gün Azərbaycan hökuməti cinayətkarlığı, narkomaniyanı stimullaşdırmaqla məşğuldur. Bu gün Azərbaycan həbsxanaları qan ağlayır. Ölkədən üç ton heroin çıxarılır, bilinmir ki, kimindir, kim buraxıb… Buna görə heç kim cəzalandırılmır. Amma bədbəxtin birini bu heroinin 0,1 qramına görə tutub həbsxanaya salırlar. O adamların bir çoxu bu bəlaya yoluxdurulub, bəziləri həyatını itirmək təhlükəsilə üz-üzədir. Mən bütün bunlara necə biganə qalım? «Kim necə istəyir, elə də yaşasın, mənə aidiyyəti yoxdur» — bu, məşşan təfəkkürüdür. Bu cür adamlar yemlənməkdən və döllənməkdən başqa heç nə bilmirlər. Bu gün Azərbaycan mənəviyyatın, əxlaqın buxazlaşması prosesi gedir. Biz buna qarşı mübarizə aparırıq. Biz neyləmişik ki, bura düşmüşük?

Bunun cavabı çox sadədir; istəyirik ki, məktəbdə uşaqlarımız rüşvət almağı və verməyi öyrənməsin, müəllimlər saxtakarlıqla yox, öz işi ilə məşğul olsun. Hamilə qadınlar, xəstələr, qocalar başqa ölkələrin xəstəxanalarının qapısında boyunlarını bükməsinlər. Azərbaycan insanı vaxtında o qədər pensiya alsın ki, heç kimin qarşısında boynubükük dayanmasın. Həbsxanada məcburən Azərbaycan telekanallarına baxıram. Minlərlə insan televiziyaya çıxıb, müalicə olunmaq üçün pul dilənir. Bəs səhiyyəyə ayrılan milyonlar hara gedir? Bu hökumət milyonları daşa-divara, mərmərə xərcləyir, insanlar pulsuzluq üzündən ölür. Azərbaycanın bu qədər sərvətinə rəğmən, ölkədə nə həkim var, nə müəllim. Ölkəni böyük bir mərmər qəbiristanlığına çevirməyə nə ehtiyac var? Bəzən insanlar fikirləşirlər ki, bu hakimiyyət əbədidir. Amma tarix göstərib ki, bu cür rejimlər əbədi olmur. Tarixdə belə quruluşlar, sistemlər çox olub. Amma xalqlar onlara qalib gəliblər. Avropa ölkələrini misal göstərə bilərəm. Bizim xoşbəxtliyimiz ondadır ki, biz artıq bu yolun böyük bir hissəsini gəlmişik. Əliyevlər hakimiyyəti Elmar Hüseynovu öldürdü…

Hakim: Sizin hakimiyyətlə nə işiniz var, ittihamdan danışın…
Seymur Həzi: Səbirli olun, ittihamdan da danışacağam.
Hakim: Mən səbrliyəm, amma sizə xəbərdarlıq edirəm, ittihamdan danışmasanız…
Seymur Həzi: Azərbaycanda mənim ağzımı yumacaq, sözümü kəsə biləcək adam yoxdur.
Hakim: Mən sizi xəbərdar edirəm.

Siz bu məhkəmə prosesi boyunca bir dəfə Məhərrəm Həsənovu (Seymur Həziyə qarşı iddia qaldıran şəxs. red) qaldırıb, həqiqəti araşdırmamısınız, ittihamın saxtalığını üzə çıxarmaq üçün heç bir addım atmamısınız, indi ittiham üzrə danışmağımı istəyirsiniz. Əgər ittihamı boş şey hesab edirsinizsə, elə mən də boş şey hesab edirəm. Bunu keçən dəfə də demişdim, bir daha təkrar edirəm: xanım olmağınız mənim üçün əsas şərt oldu ki, bu məhkəmədə özümü kifayət qədər nəzakətli aparım. Əgər təcridxanada son sözümün yazısını əlimdən alırlarsa, yaxınlarımla görüşə icazə verilmirə, Quba hadisələrinin möhtəşəm qəhrəmanı Əhəd İbrahimov mənim işimdə dövlət ittihamçısı qismində ortaya çıxırsa, deməli, məsələ aydındır. Mən heç kimlə, hətta mübarizə apardığım adamlarla da intriqa aparmıram. Çünki bizim ideyalarımızın yanında onlar çox cılız görünürlər. Əgər Azərbaycanda qanunları qəbul edənlərin milyonlarla rüşvət hesabına o kürsüdə oturduqları konkret sübut-dəlillərlə ortaya çıxırsa, o qanunlardan nə danışmaq olar?

Hakim: Sizi bir daha xəbərdar edirəm, ittihamdan danışın.

Seymur Həzi: Biz ağcaqanad öldürmürük, bataqlıq qurudurıq. Azərbaycan hökuməti…

Hakim: Hökumətdən yox, özünüzdən danışın. Biz sizi fikirlərinizə, prinsiplərinizə görə ittiham etmirik. Sizə də, əqidənizə də hörmət edirik…

Seymur Həzi: Siz niyə hökumətin əvəzinədən danışırsınız, onları müdafiə edirsiniz? Siz dövləti yox, hökuməti təmsil edirsinizsə, o başqa məsələ…

Hakim: Biz kimlərinsə prinsiplərini yox, konkret hadisəni mühakimə edirik.

Seymur Həzi: Onda icazə verin, kosmosdan, qalaktikadan danışım…

Hakim: Yox, icazə vermirəm.

Seymur Həzi: Qəribə yanaşmanız var. Bu ittihamı mənə İlham Əliyev ünvanlayıbsa, mən kimdən danışmalıyam? Bu hadisənin təşkilatçısı İlham Əliyevdir. Mənim onunla şəxsi-qərəzim…

Hakim: İlham Əliyev Azərbaycan dövlətinin başçısıdır, bütün dünyadakı milyonlarla azərbaycanlının pərəstiş elədiyi adamdır.

Seymur Həzi: Sizin zövqünüzə heyran qaldım. İkincisi, bütün azərbaycanlıların adından, şəxsən mənim adımdan danışmayın. İttihama gəlincə, Məhərrəm Həsənov nə məni tanıyır, nə mənimlə düşmənçiliyi var. Onu hansı səbəbdən, hansı şəraitdə bu işə bulaşdırıblarsa, Allah o adamların cəzasını verəcək. Mən ona kiçik qardaşım kimi yanaşıram və onu bağışlayıram (Büyrədə Məhərrəm Həsənov: “Çox sağ ol, Allah köməyin olsun”, — deyə Seymura təşəkkür edir. red).

Mən «Azərbaycan saatı» proqramında, «Azadlıq» qəzetində hökuməti ifşa edirəm. Həbsimin səbəbi də budur. Mənə 2011-ci ildə müvəqqəti saxlama təcridxanasında işgəncə vermiş adamla bağlı çoxsaylı şikayətlərim olmuşdu, amma onu cəzalandırmadılar. Həmin adamı mən Leyla Yunusun həbsində gördüm. Azərbaycan hakimiyyəti fikir adamına hüquq bərabərliyi çərçivəsində yox, cinayətkar kimi baxır. Hələ həbsimdən əvvəl oğurlandığım zaman məndən Ramiz Mehdiyevdən yazmamağı tələb etmişdilər. Mənə qarşı bu son hadisə İlham Əliyevin təşkilatçılığı, Ramiz Mehdiyevin tapşırığı ilə baş verib. Necə ola bilər ki, hadisədən heç saniyələr keçməmiş orada polislər peyda oldu? Bu işin arxasında duran hakimiyyət yazdığım fikirləri həzm edə bilmədi. Məni bu yolla susdurmaq qərarı verdilər. Hələ xaricdə olan dostlarım yazmışdı ki, gəlmə, səni tutacaqlar. Mən isə gəldim. Azərbaycandan niyə qaçmalıyam? Mən həbsimi gözləyirdim. Ramil Usubova məktubumda da yazmışdım ki, məni həbs etmək üçün arxamca bir dəstə adamı töküb izlətməyə ehtiyac yoxdur. Çağırın, özüm gəlim. Bu gün biz Azərbaycanda hər kəsin rahatlığı uğrunda mübarizə aparırıq. Hamının ailəsi, uşağı var. Deyəsən, bir bizik ki, heç nəyimiz yoxdur, nə anamız var, nə qohum-əqrəbamız, qılıncımızı götürüb hamının taleyi uğrunda mübarizəyə qalxmışıq. Bu məhkəmədən heç bir ədalət gözləmirəm. Hamıya rahat yata biləcəyi bir ölkədə yaşamağı arzulayıram!

Апшеронский районный суд, г. Апшеронск, Краснодарский край, Россия.

9 января 2015 года.

Источник: сборник последних слов SON SÖZ.

Подробнее: «Кавказский узел».

Фото: Abbas Atlay / Azadliq Radiosu.